Các biểu hiện của ngộ độc rượu (ethanol) cấp tính:

§       Ở người ít uống rượu, các biểu hiện ngộ độc rượu cấp tính từ nhẹ đến nặng thường đi cùng với nồng độ rượu trong máu như sau:

Biểu hiện

STT	Mức độ	Nồng độ rượu trong máu (mg/dL)
1	20 - 50	Kích thích, cảm xúc không ổn định, thích giao du với người khác, hưng cảm, nói nhiều.
2	50 - 100	Chậm đáp ứng, giảm khả năng phán xét, không điều khiển được các vận động đòi hỏi độ chính xác, giọng nói bất thường.
3	100 - 200	Nhìn đôi (nhìn một vật thành hai vật), bạo lực, mất định hướng, lẫn lộn, vô cảm, sững sờ
4	200 - 400	Hô hấp bị ức chế (thở yếu, thở chậm, ngừng thở, thở khò khè, ứ đọng đờm rãi), ho hoặc khạc yếu, giảm thân nhiệt (da lạnh), đái ỉa ra quần, tụt huyết áp, hôn mê.
5	> 400	Truỵ tim mạch, tử vong.

§       Các biểu hiện ngộ độc nặng, nguy hiểm:

-        Bất tỉnh, gọi hỏi không biết.

-        Co giật.

-        Tê, yếu chân tay một bên chân tay hoặc một bên mặt, nói ngọng trong khi đã tỉnh táo.

-        Thở khò khè, ứ đọng đờm rãi ở miệng họng, ho yếu. Thở yếu, nhịp thở không đều, thở chậm hoặc ngừng thở. Có thể hít sâu và nhịp thở nhanh.

-        Da, môi, móng tay tím tái hoặc nhợt, lạnh.

-        Đái, ỉa ra quần, đái ít (lượng nước tiểu ít hơn bình thường)

-        Nhìn mờ, nhìn một vật thành hai.

-        Nôn nhiều, đau bụng, bụng chướng.

-        Mệt nhiều

2.     Sơ cứu:

• Nếu ứ đọng đờm rãi, thở khò khè, bất tỉnh: nằm nghiêng sang một bên.
• Thở yếu, ngừng thở: hô hấp nhân tạo bằng các phương tiện và điều kiện có tại chỗ.
• Co giật:

-        Không để người bệnh ngã hoặc va đập vào các vật cứng, không cho các vật cứng vào miệng.

-        Quan sát kỹ người bệnh, nếu thở yếu, ngừng thở hoặc tím tái thì hô hấp nhân tạo.

• Nếu người bệnh có một trong các dấu hiệu nặng, nguy hiểm nêu trên thì gọi vận chuyển cấp cứu, nhân viên y tế gần nhất, người hỗ trợ và đưa tới cơ sở y tế.
• Nếu tình trạng nhẹ hơn:

-        Không tự đi lại một mình, không tự lái xe, không vận hành máy móc hay lao động khác.

-        Ăn đủ: các chất tinh bột (cơm, cháo, mỳ,…), hoặc cho uống nước đường.

-        Nằm ngủ: tư thế nằm nghiêng đầu và vai cao hơn, giữ ấm có người theo dõi (đảm bảo thở đều, êm và hồng hào, gọi hỏi biết).

-        Ủ ấm (nếu thời tiết lạnh), tránh lạnh.

3.     Phòng tránh ngộ độc rượu và các tác hại của uống rượu:

• Tốt nhất không nên uống nếu không kiểm soát được. Phụ nữ càng không nên uống rượu vì khả năng chịu đựng với rượu thường kém hơn nam giới và khi bị ngộ độc rượu (say rượu) dễ bị lạm dụng.
• Lưu ý các đối tượng không nên uống rượu:

-        Trẻ em, vị thành niên.

-        Phụ nữ có thai (hoặc đang sắp có thai), cho con bú.

-        Người không kiểm soát được số lượng uống ở mức độ ít.

-        Lái xe, vận hành máy móc hoặc các hoạt động đòi hỏi tập trung, kỹ năng và phối hợp động tác.

-        Đang dùng thuốc (phải hỏi kỹ đơn thuốc).

-        Người mới bỏ rượu xong.

-        Người bị một số bệnh

• Nếu phải uống rượu, bia thì uống đúng lúc: uống sau giờ làm việc, khi nghỉ ngơi.
• Uống ít:

-        Hiện nay, quy định lượng rượu ethanol tối đa có thể uống trong 1 ngày khác nhau giữa các nước:

+       Tại Mỹ: Cơ quan kiểm soát bệnh tật của Mỹ: Người lớn: Nam < 28 gam/ngày, nữ < 14 gam/ngày.

+       Tại Úc (Bộ y tế): người lớn: 20 gam/ngày.

-        Ở người Việt Nam, để phù hợp với kích cỡ cơ thể và dễ ước tính, với nam giới không nên quá 20 gam/ngày, với nữ giới không nên quá 10 gam/ngày, tương đương với:

+       Nữ: 250ml loại bia 5%, 30ml loại rượu 39.9%.

+       Nam: 500ml loại bia 5%, 60ml loại rượu 39.9%.

+       Có nhiều loại cốc, chén với kích cỡ rất khác nhau.

-        Chú ý: một khi đã uống rượu, bia, bạn sẽ rất dễ dàng nhanh chóng mất khả năng kiểm soát và chuyển từ “uống ít” sang “uống nhiều”.

-        Bạn cũng có thể kết hợp căn cứ vào các biểu hiện bên ngoài: vẫn tỉnh táo, phán xét đúng, nói rõ nét và đi lại vững vàng.

• Ăn đầy đủ trước, trong và ngay sau uống, đặc biệt các thức ăn từ tinh bột (cơm, bún, mỳ,…), hoặc thức ăn có nhiều đường,…(rượu gây hạ đường trong máu, dễ dẫn tới tử vong hoặc di chứng trên não).
• Giữ ấm, tránh lạnh nếu trời lạnh (rượu gây mất nhiệt, hạ thân nhiệt).
• Không lái xe, vận hành máy móc, lao động đặc biệt có nguy cơ với sức khỏe (ngã, tai nạn,…)
• Chọn loại rượu/bia “an toàn”:

-        Chú ý: trong hầu hết các trường hợp, rượu, bia chỉ có hại cho sức khỏe, không có loại rượu bia nào an toàn.

-        Bia cũng là rượu “loãng” (hàm lượng rượu ethanol thấp hơn nhưng lại uống nhiều hơn nên tổng lượng ethanol bạn uống cũng đáng kể).

-        Chọn mua loại rượu, bia có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, cả về người bán và người sản xuất, để tránh trường hợp bạn uống phải rượu giả, rượu có chứa cồn công nghiệp.

BS. Nguyễn Trung Nguyên

TRUNG TÂM CHỐNG ĐỘC BỆNH VIỆN BẠCH MAI